گفتگو با لینوس توروالدز

ترجمه: محمدمسعود پاک‌نظر
ماهنامه شبکه

اشاره :
دوستداران نرم‌افزارهای منبع باز از هنگامی‌‌که Linus Torvalds، پدیدآوردنده سیستم عامل مشهور لینوکس، اعلام کرد نسخه جدید مجوزی را که سیستم عامل او باید تحت آن توزیع ‌شود نخواهد پذیرفت، به تکاپو افتاده‌‌اند. این عقیده توروالدز از آن رو اهمیت دارد که برنامه‌ او مشهورترین برنامه‌ منبع باز جهان است. ‌نسخه جدید ‌‌GNU General Public License یا GPLv3 توسط بنیاد Free Software Foundation) ‌‌‌FSF) که مؤسس آن ریچارد استالمن است، نوشته شده و اکنون محدودیت‌‌های جدیدی به آن اضافه شده است. توروالدز از قوانین اضافه شده ناراحت نیست، اما بیان می‌کند تنها در صورت ایجاد تغییر در برخی از قوانین، حاضر به قبول آن است. ‌ پیش از این در شماره 62 ماهنامه شبکه موضوع پیش‌نویس GPL3 را طی چهار مقاله مورد بررسی قرار دادیم و به نظرات مخالف توروالدز نیز اشاره نمودیم. او در این گفت‌وگو که ترجمه آن از نظرتان می‌گذرد، به طور مشروح دلا‌یل مخالفت خود را شرح داده است.


§‌ موضع شما در مقابل ‌‌GPL3 چیست؟‌

¨‌ خوب، موضوع این است که فعلا GPL3 هنوز قطعی نشده و تنها یک پیشنهاد اولیه است. این پیشنهاد برای من قابل قبول نیست، اما این بدان معنی نیست که نتوانیم به یک توافق برسیم. به‌‌نظر می‌رسد هم اکنون ‌FSF و من اولویت‌‌های بسیار متفاوتی داریم. به همین دلیل، تضمینی برای رسیدن به یک توافق وجود ندارد. اما مطمئنا این موضوع به طور قطعی منتفی نیست.‌

‌§‌ بنابراین راه‌‌ها را باز گذاشته‌‌اید؟

¨ ببینید، من فرد انعطاف‌‌پذیری هستم. برخی ممکن است آن ‌‌را تزلزل بنامند، اما من شخصا فکر می‌‌کنم این‌‌که فردی بتواند عقیده خود را با تغییر شرایط، تغییر دهد، هوشمندی است. بنابراین، من همیشه راه را باز می‌‌گذارم؛ حتی اگر یک کوره راه باشد.

‌§‌ چه تغییراتی در GPL3 باید ایجاد شود تا مورد قبول شما باشد؟‌

¨‌ برای من ‌GPL، در این خلاصه می‌شود که بگوییم: من کد برنامه‌ام را می‌‌دهم و می‌‌خواهم شما نیز چنین کنید. نکته‌‌ای که باعث می‌شود تمایلی به استفاده از GPL3 در شکل کنونی آن نداشته باشم این است که این قانون تلاش می‌‌کند هر چه بیش‌تر به سوی <آزادی نرم‌افزاری> حرکت کند. برای مثال‌‌ GPL2، به هیچ‌‌وجه استفاده شما از نرم‌افزار را محدود نمی‌‌کرد. اگر دانشمندی دیوانه، از نرم‌افزارهای ‌GPL2 برای مقاصد شیطانی خود برای حکومت بر جهان استفاده کند (مثلا‌ً کوسه‌‌هایی با اشعه لیزر سر خود!!)، تنها چیزی که GPL2 در عوض از او می‌‌خواهد، پس دادن کد است.

از نظر من این موضوع اشکالی ندارد. من کوسه‌‌های دارای لیزر را دوست دارم. اما تنها خواهان این هستم که دانشمندان دیوانه جهان، به خوبی با من معامله کنند. من کد منبع را در اختیار آن‌‌ها گذاشتم و آن‌‌ها باید تغییراتی را که در آن ایجاد می‌‌کنند، در اختیار من بگذارند. پس از این‌‌کار، آن‌‌ها می‌‌توانند هر اندازه که دوست دارند، من را با کوسه‌‌های لیزر‌‌دار خود کباب کنند.‌

اینجاست که GPL3 تفاوت یافته است. نسخه جدید چگونگی استفاده از نرم‌افزارها را محدود می‌‌کند. طبق این نسخه، هنوز باید کد منبع را پس بدهید، اما شیوه دانشمند دیوانه را با قرار دادن محدویت‌‌ها در کد منبع، خدشه‌‌دار می‌‌کند. شما قادر به نصب نرم‌افزار روی سخت‌‌افزار خود (کوسه مجهز به لیزر و ...) نخواهید بود؛ مگر آن‌‌که مطمئن باشید دیگران نیز می‌‌توانند نسخه‌‌ای دیگر از آن ‌‌را نصب کنند و این برای من جای شکوه دارد. از نظر من ‌‌GPL3، می‌‌گوید شما نمی‌توانید مثلا‌ً از این نرم‌افزار در <راه‌‌های شیطانی> خاص استفاده کنید.

‌‌§ ‌‌‌GPL3 چگونه می‌‌تواند نحوه استفاده از نرم‌افزار را از سوی مردم کنترل کند؟‌

‌¨‌ اگر وسیله‌ای داشته باشید که نرم‌افزاری در خود دارد (البته این روزها اغلب وسایل دارای نرم‌افزار هستند)، ‌FSF می‌‌خواهد کاربران عادی نیز قادر به بروزرسانی آن باشند. اما گاهی این‌‌کار از نظر فنی ممکن نیست. گاهی امکان دارد توانایی بروزرسانی نرم‌افزار در وسایل وجود داشته باشد، اما سخت‌‌افزار به طور عمدی آن ‌‌را محدود کند و در نتیجه مالک قادر به استفاده از بروزرسان نخواهد بود و تنها تولیدکننده و فروشندگان سخت‌‌افزار جدید می‌‌توانند این‌‌کار را انجام دهند. من شخصا این‌‌کار را بسیار زشت می‌‌دانم و چیزهایی را ترجیح می‌‌دهم که قابلیت تصحیح شدن دارند. البته فکر نمی‌‌کنم این بخشی از قرارداد GPL2 باشد.

من ترجیح می‌‌دهم بنابر انتخاب‌‌های شخصی خود رای بدهم تا این‌‌که تلاش کنم نرم‌افزار من <سلاحی برای اعمال عقیده عمومی> باشد. من برای کارهایی که برای دیگران انجام می‌‌دهم، اهمیت بسیار قائلم (من از خرید کامپیوتری که نتوانم سیستم عامل آن ‌‌را تغییر دهم، خودداری خواهم کرد. اما در مورد یک ماشین ظرفشویی یا DVR، این موضوع برایم چندان اهمیت ندارد). به‌‌عبارت دیگر، میل ندارم نرم‌افزار من <طرفدار یک خط مشی> باشد. سعی می‌‌کنم این نرم‌افزار از نظر فنی تا اندازه ممکن خوب باشد و خود آن بیانگر این خوبی باشد.

‌§‌ به‌نظر می‌رسد بر سر موضوع مدیریت حقوق دیجیتال یا Digital Rights Management)‌ DRM) با‌ ‌FSF مخالفید. ممکن است توضیح دهید؟‌

‌¨ بسیاری از شرکت‌‌های تجاری به استفاده نادرست از‌ DRM تمایل دارند. به همین دلیل، مردم آن ‌‌را دوست ندارند و می‌‌خواهند به‌‌کارگیری آن ‌‌را مشکل‌‌تر کنند. اما نکته جالب اینجاست که ‌DRM تنها یک فناوری است و مانند هر چیز دیگری، این نادرستی در فناوری نیست، بلکه در نحوه استفاده از آن است. در حقیقت مصارف صحیحی از همین فناوری وجود دارد؛ حتی اگر با اسامی متفاوتی (مثل حقوق حریم شخصی، امنیت و...) خوانده شود. ‌

‌§‌ مصارف صحیح DRM‌ چیست؟‌

‌¨‌ این فناوری دقیقا همان چیزی است که به شما امکان می‌‌دهد <خاطرات روزانه> خود را کدگذاری کنید: خاطراتی که در آن از مخفی‌‌ترین ترس‌‌ها و زشت‌‌ترین افکاری که هرگز آن‌‌ها را ظاهر نساخته‌اید و مایل نیستید مردم حتی از تصور آن‌‌ها توسط شما آگاه شوند، صحبت کرده‌‌اید. در اینجا، این فناوری دیگر ‌DRM نیست؛ حریم شخصی است. درست است؟ از نظر فنی این دو بسیار شبیه هستند. این نحوه استفاده است که به آن اسامی متفاوت می‌‌دهد. این همان فناوری اصلی برای کدگذاری، ایجاد کلیدهای عمومی و خصوصی (در کدگذاری) و ... است. ‌

‌‌§‌ شانس این‌که ‌‌FSF محتوای ‌‌GPL3 را به شکلی تغییر دهد که این مجوز جدید برای شما قابل پذیرش باشد، چه‌‌قدر است؟ ‌

‌¨ مطمئنم تغییراتی در GPL3 ایجاد خواهد شد. این حقیقت که ‌FSF و من در ‌‌GPL2 دارای اختلاف‌نظرهای اصولی بوده‌‌ایم، مرا در رسیدن به توافقی مناسب در نسخه بعدی، نگران می‌سازد. اما نمی‌‌توانم احتمال آن ‌‌را کاملا منتفی بدانم. این امر مطمئنا غیر ممکن نیست، اما از سوی دیگر قطعی نیز نخواهد بود. ‌

‌‌§‌ آیا در فرایند توسعه GPL3 شرکت دارید‌؟

‌¨‌ خیر، من به طور فعال درگیر نیستم و این اهمیتی ندارد. چرا که این موضوع را خیلی مهم نمی‌دانم. من از ‌افرادی هستم که از کارهای دفتری و اداری گریزانند. من به اندازه کافی از GPL2 راضی هستم و انگیزه یا طبیعت صحبت با وکلا در من وجود ندارد. من برنامه‌‌نویسی هستم که تنها نگرانیم باگ‌های کرنل برنامه‌ است.